Związek małżeński w imię prawa, może rozwiązać jedynie sąd. Tyle zazwyczaj wiemy po podjęciu decyzji o założeniu sprawy rozwodowej. Jednak zaraz po tym pojawiają się pytania:
- w jakim sądzie złożyć pozew rozwodowy?
- jaki wniosek rozwodowy przygotować? Z orzeczeniem czy bez orzekania o winę?
- ile potrwa rozprawa rozwodowa?
- kto powinien być na niej świadkiem?
- jakie będą rozstrzygnięcia sądu w kwestii mojego rozwodu?
Pytań jest rzecz jasna więcej i oczywiście nie na wszystkie da się od razu znaleźć odpowiedź. Jedno jednak jest pewne – rozwód bez względu na orzeczenie winy, to decyzja która nie może być podjęta pochopnie.
Rozwód czy separacja?
W polskim prawie nie ma obowiązku poprzedzenia rozwodu tzw. okresem separacyjnym. Jeśli jednak zdecydujemy się na złożenie wniosku o separację musimy pamiętać iż w złożonym wniosku, nie możemy wskazać rozkładu pożycia małżeńskiego jako stały. Tyczy się to tego iż sądy traktują separację jako tzw. rozdzielnictwo małżonków, które ma prawo zakończyć się jego zniesieniem.
Inaczej ma się sprawa z rozwodem, który z definicji jest unieważnieniem małżeństwa na żądanie jednego lub obojga małżonków.
W Polsce wyróżniamy dwa zasadnicze typy rozwodów:
- z orzeczeniem o winie – taki rozwód kończy małżeństwo z winy któregoś z małżonków. W takiej sytuacji strona z orzeczoną winą z reguły staje na straconej pozycji np. przy podziale majątku. Wobec niej może też być orzeczony obowiązek alimentacyjny lub ograniczona opieka nad dziećmi.
- bez orzekania o winie – w takiej sytuacji najczęściej przeprowadzana jest tylko jedna rozprawa rozwodowa na której obie strony zrzekają się w stosunku do siebie jakichkolwiek roszczeń. Nie zmienia to faktu, że mimo to następuje podział majątku lecz tu także możliwe jest rozstrzygnięcie polubowne.
Sam rozwód może być orzeczony na jednej rozprawie (jak to ma miejsce najczęściej w przypadku rozwodów bez orzekania o winie). Z reguły jednak na prawomocne orzecznictwo rozwodowe trzeba czekać od 2 do nawet 9 miesięcy. Zdarza się także tak, że rozwody są orzekane nawet po 2-3 latach.
Pozew o rozwód – Gdzie składamy? W jakiej formie? Co wyszczególniamy?
Sam pozew o rozwód składa się w odpowiedniej jednostce sądu okręgowego, właściwej dla miejsca zamieszkania pozwanego.
Zasadniczą sprawą w każdym pozwie rozwodowym musi być określenie żądań. Podstawową jest wspomniane rzecznictwo winy.
W przypadku, gdzie wskazujemy współmałżonka jako winnego rozpadu małżeństwa, oprócz rzeczy oczywistej czyli podania uzasadnienia należy podać dokładną grupę świadków. Ich zeznania najczęściej okazują się kluczowe podczas samego procesu rozwodowego, dlatego niezwykle istotne jest podanie na jaką okoliczność mają być oni przesłuchani.
Jeśli znamy swoje dokładne uzasadnienie i mamy kompletną grupę świadków, w swoim wniosku rozwodowym należy wyszczególnić:
- wniosek o koszty – najczęściej spada na osobę z orzeczoną winą podczas. Gdy jednak mówimy o rozwodzie bez orzekania o winy, to sąd dzieli kosztami oboje współmałżonków,
- wszelkiego rodzaju załączniki – odpowiednio skompletowana dokumentacja pozwoli na doprecyzowanie wielu szczegółów. Często sądy właśnie o dowody pisemne potwierdzają zeznania świadków. Dlatego tak ważne jest argumentowanie swojego rozwodu różnego typu dokumentami.
Od każdego wniosku rozwodowego pobiera się wpis tymczasowy. Bez jego uiszczenia nie będzie możliwe rozpoczęcie sprawy rozwodowej. Jego wysokość każdorazowo ustala sąd.
Rozwód a opieka nad dziećmi
Rozwód wydawałoby się zawsze dojdzie do skutku. Bo niby jak mógłby ktoś – nawet sąd, zabronić nam formalnego rozstania się. Otóż nic bardziej mylnego. Zdarza się iż sądy nie wydają orzecznictwa rozwodowego, a wręcz wskazują małżeństwom w jakim kierunku mają iść aby odbudować własne pożycie. Takie sytuacje zdarzają się głównie wtedy, gdy mówimy o małoletnich dzieciach, choć nie tylko. Zatem rozwód może nie zostać orzeczony gdy:
- rozwód mogłyby być niezgodny z zasadami współżycia społecznego,
- jedna ze stron (pozwany) nie chciałby rozwodu, a strona (pozywająca) niedostatecznie udowodniłaby rozpad małżeństwa,
- na skutek rozwodu mogłyby ucierpieć małoletnie dzieci,
Problem przyznania opieki nad dziećmi to podczas rozpraw rozwodowych najważniejsza istota sprawy. Sądy z reguły kierują się dobrem dziecka, a to oznacza że małżonkowie muszą kompetentnie uzasadnić fakt bycia ‘dobrymi rodzicami’.
Jednak jeśli już się za nich uważamy i chcemy aby opieka nad dziećmi została przyznana nam, należy dodatkowo złożyć wnioski o:
- zasądzenie alimentów – sprawa rozwodowa najczęściej ustala stan faktyczny posiadanego majątku małżonków i konkretyzuje w jakiej sumie zostają ustalone alimenty.
- ustalenie władzy rodzicielskiej – tutaj jej ograniczenie, bądź odebranie musi być poprzedzone bardzo dokładnym wnioskiem dowodowym. Niejednokrotnie dochodzi do dodatkowych porozwodowych rozpraw o ustalenie władzy rodzicielskiej.
Sprawy o opiekę nad dzieckiem należą do najtrudniejszych. Nie zawsze co może wydawać się oczywiste idzie w parze z dobrem dziecka. Dlatego bardzo ważne jest aby dokładnie się przygotować do tego typu sprawy. Odpowiedni dobór dokumentów i kompetentni świadkowie stanowią podstawę pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy rozwodowej z przyznaniem opieki nad dziećmi.
Rozwody w statystykach
Dane statystyczne mówią iż nawet do 75% osób rozwiedzionych potwierdza negatywny wpływ rozwodu na rozwój dzieci. Dlatego nawet sądy w swoich uzasadnieniach zdają sobie sprawę z tego, iż rozwód nigdy nie będzie szedł w pełni z zasadą o dobru dziecka, która jest podstawą w orzeczeniu ustalenia opieki nad nim.
Choć w Polsce liczbą rozwodów systematycznie rośnie, nie odbiegamy znacznie od średniej europejskiej. Prym w tej dziedzinie wiedzie Hiszpania, gdzie np. w 2006r trzy na cztery małżeństwa się rozwodziły. Bez wątpienia ma to związek z uchwaloną w 2005r uchwałą o tzw. rozwodach ekspresowych, które w swoim założeniu miały odciążyć administrację sądową w tym kraju. Hiszpania jest też jedynym krajem w UE, gdzie w przypadku rozwodu można nie podać żadnej jego przyczyny.
W Polsce za główne pobudki rozwodów podaje się głównie niezgodność charakterów lub zdradę. Częstym też powodem rozwodów są problemy finansowe a nawet naganny stosunek do któregoś z członków rodziny.
Blisko 70% pozwów rozwodowych wnoszą kobiety. Statystyki wskazują iż najwięcej pozwów wnoszą ludzie młodzi do 26 roku życia. Zdecydowanie częściej rozwodzą się też mieszkańcy miast. Stanowią oni niemal 85% wszystkich rozwodzących się osób.
Pamiętajmy jednak, że bez względu na powodu, skutki rozwodu najczęściej odczuwają dzieci. Warto też wiedzieć iż rozwód to nie tylko rozstanie się, ale także szereg idących za tym konsekwencji, często materialnych, o których znaczeniu zaczynamy zdawać sobie sprawę już po całej sprawie rozwodowej.